Alles over verlichting: van lampen tot lumen

Drie soorten verlichting

Verlichting kun je grofweg opdelen in drie verschillende soorten: algemene basisverlichting, praktische verlichting en sfeerverlichting. Een combinatie van deze drie kan ook: door het gebruik van een dimmer kun je algemene verlichting toch sfeervol maken. We leggen de verlichtingsoorten hieronder uit:

• Basisverlichting verlicht de gehele ruimte, meestal vanaf het plafond. Spotjes zijn hier een goed voorbeeld van. Deze zorgen ervoor dat de hele kamer verlicht wordt, maar kunnen ook door gebruik van een dimmer meer sfeer geven. Meerdere hanglampen of wandlampen kunnen ook voor algemene verlichting zorgen.
• Praktische verlichting is vooral functioneel en heeft direct licht dat ervoor zorgt dat je beter kunt zien wat je doet. Dit is bijvoorbeeld handig boven het aanrechtblad, bij je favoriete leesplek of op je werkplek. Verstelbare spots, vloerlampen, wandlampen, bureaulampen en hanglampen kunnen hiervoor zorgen.
• Sfeerverlichting is de verbindende factor tussen algemene en praktische verlichting. Het is die extra tafellamp op het dressoir, de uitlichting van een schilderij of het zijn de inbouwspots van een vitrinekast.

Lichtplan is de basis

Of je nu een heel huis of slechts een kamer opnieuw inricht, investeer tijd in het maken van een uitgekiend lichtplan. Licht heeft zoals gezegd meerdere functies en door je wensen duidelijk te hebben, weet je meteen of er nieuwe leidingen getrokken moeten worden en of er nieuwe licht- en elektrapunten voor apparatuur aangebracht moeten worden. Op die manier eindig je niet met een kabelgoot boven je mooie eettafel. Betrek bij het maken van een lichtplan ook verlichting voor bijvoorbeeld de trap en eventuele plint-en kastverlichting.

Denk ook na over een logische plek voor de schakelaars en of een zogenaamde hotelschakelaar niet handig zou zijn. Hiermee kun je een lamp op twee verschillende plekken aan- en uitdoen. Bij een trap is dit bijvoorbeeld heel handig. Wanneer je precies weet welke soort verlichting waar komt en wat je hiervoor nog hebt, dan staat de basis van de kamer als een huis. Bekijk deze video’s met tips voor het maken van een lichtplan voor functionele en basisverlichting en een lichtplan voor sfeerverlichting.

Zo maak je een lichtplan

De basis van een lichtplan is de plattegrond van je huis. Heb je deze niet op papier? Dan kun je ‘m op schaal natekenen op ruitjespapier. Bij de bouwmarkt vind je handige linialen met een verschillende schalen. Geef in de plattegrond aan waar de meubels, keuken, badkamer en andere belangrijke plekken komen. Heb je een object in huis dat je wilt accentueren – denk aan een kunstwerk, plant of kast – dan kun je deze ook een plekje geven in de schets.

Aan de hand van deze plattegrond en je wensen kun je de aansluitpunten bepalen. Denk aan functionele verlichting zoals wandlampen, inbouwspots, plafondlampen in de hal en wandlampen bij de trap. Bepaal waar de aansluitpunten moeten komen, ook voor de inbouwverlichting en de wandlampen. Bij sfeerverlichting kun je denken aan een vloerlamp bij de bank, een leeslamp bij je luie stoel of een tafellamp op een kast.

Teken daarna de lichtschakelaars en stopcontacten in van elke ruimte. Kies de armaturen en soort lampen die je wilt gebruiken. Die laatste bepalen voor een groot deel de sfeer. Van 1700 tot 2700 kelvin is (zeer) warm wit en 3000 tot 4000 kelvin is koel (neutraal) wit. 2700 kelvin wordt het meest gebruikt in huizen.

Lichtplan laten aanleggen

Het kan de moeite waard zijn om een professioneel lichtplan op te laten stellen door een expert. Deze zorgt er niet alleen voor dat er licht is op plekken waar het écht nodig is, maar hanteert ook een milieuvriendelijke aanpak. Het gebruik van dimmers of bewegingssensoren bijvoorbeeld, waardoor je nooit meer het licht de hele avond laat branden in een lege kamer.

Soorten lampen

• Hanglampen zorgen voor een lichtbundel op een bepaalde plek. Het formaat en het materiaal van de lampenkap bepaalt de hoeveelheid licht en welke kant het op schijnt. Een glazen kap verspreidt het licht, een dichte kap houdt de lichtbundel juist kleiner. Hanglampen zijn er in veel verschillende stijlen, van industrieel tot landelijk of met een ingetogen design.
• Een staande lamp of vloerlamp heeft als voordeel dat je ‘m makkelijk kunt verplaatsen. Vaak is het ook een lamp waar je een statement mee kunt maken in de ruimte: de kap of poot kan heel bepalend zijn. Een moderne vloerlamp heeft meestal een poot van aluminium, metaal of ijzer. Een vloerlamp met hout past bij veel woonstijlen – van stoer tot klassiek – en vind je dan ook in veel interieurs terug.
• Een plafondlamp of plafonniere is net even anders dan een hanglamp en dat zit ‘m met name in de hoogte. De plafondlamp heeft geen snoer, waardoor de lamp hoger hangt en zorgt voor basisverlichting in de ruimte. Je komt de plafonniere meestal tegen in de keuken of badkamer, maar ook in een overloop of hobbykamer kan het handig zijn. Spotjes horen ook bij deze categorie.
• De wandlamp is veel populairder geworden de laatste jaren en dat is vooral te danken aan de mooie designs. Was het eerst vooral voor functioneel gebruik, nu worden wandlampen door hun zachte licht steeds meer als sfeermaker toegepast. In donkere hoekjes, bij de trap en in de kinderkamer bijvoorbeeld. In de keuken zijn wandlampen met zwenkarmen heel handig.
• Een tafellamp is een typisch voorbeeld van sfeerverlichting en weer mateloos populair. Met name de stoffen kappen met seventies-achtige en bonte patronen en een lampenvoet van keramiek. Goed zoeken op Marktplaats en tweedehands markten levert soms pareltjes op.
• Onmisbaar in deze thuiswerktijden is de bureaulamp, vooral als je in de vroege of late uurtjes nog even achter je laptop kruipt.
• Een buitenlamp bij de voor- of achterdeur is met name bedoeld voor de veiligheid, maar buitenverlichting is zoveel meer dan dat. Een lichtsnoer maakt een buitenfeestje meteen gezellig en een lamp op zonne-energie geeft sfeerverlichting tot in de late uurtjes.

LEES OOK
Welke lamp kies jij?

Slaapkamerverlichting

Voor de verlichting van de slaapkamer kun je ook het beste een lichtplan maken. Want je hebt in deze ruimte een combinatie nodig van basis-, sfeer- en functionele verlichting. De basisverlichting is het centrale lichtpunt dat verbonden is met de schakelaar bij de deur. Functionele verlichting is de lamp op je nachtkastje en sfeerverlichting zorgt ervoor dat je de kamer op een rustige manier kunt verlichten. Gebruik hiervoor niet te fel licht. Lees meer over het aantal lumen dat je nodig hebt in de slaapkamer.

Verlichting voor de woonkamer

In de woonkamer zul je vooral behoefte hebben aan sfeerverlichting, aangevuld met functionele verlichting op de plekken waar je bijvoorbeeld leest. Is het een grote ruimte en vind je het prettig om ook voor basisverlichting te zorgen? Dan zijn een aantal dimbare plafondspots hiervoor ideaal. Zorg ook voor verschillende soorten sfeerverlichting en pas verschillende hoogtes toe. Combineer in de woonkamer een staande lamp met een tafellamp op een hoge kast en vergeet ook de bijzettafel niet. Bekijk hier alle stappen naar de ideale verlichting van de woonkamer.

LEES OOK
Zo maak je een lichtplan voor de woonkamer

Keukenverlichting

De keuken is natuurlijk de plek waar functionele verlichting heel belangrijk is, met name boven het aanrechtblad. Dit werklicht kan recht boven het blad, aan de wand of onder een bovenkast of plank worden gehangen. Zo sta je niet in je eigen schaduw te werken. Kies voor een dichte lichtbron om vetvorming te voorkomen. Heb je keukenkastjes met een glazen deur? Dan kan verlichting in de kast ook mooi zijn. En ooit van plintverlichting gehoord? Plaats de schakelaars meteen bij binnenkomst van de keuken, ook bij die eventuele tweede deur in de ruimte.

Heb je een open keuken, dan is het fijn als je het felle werklicht kunt dimmen. Heb je een eiland in de keuken? Lees dan hier over verlichting boven een kookeiland.

Eetkamerlampen

Een hoofdpijndossier op het gebied van verlichting zijn vaak de lampen boven de eettafel. Het zijn echte sfeermakers boven de eettafel, maar ze hebben ook de taak om de tafel goed uit te lichten. Ga je voor een of meerdere lampen en hoe hoog hang je de verlichting eigenlijk?

Deze laatste twee vragen hebben direct verband met het formaat en de vorm van de tafel. Meestal bedraagt de ruimte tussen de eettafel en de hanglamp 60 tot 80 centimeter. Het is belangrijk dat je onder de lamp door kunt kijken als je zit en dat hij op ooghoogte hangt als je naast de tafel staat. Kies voor een lamp altijd de helft van de breedte van de tafel, anders stoot je je hoofd bij het opstaan. Dimbare lampen zijn ook ideaal in de eetkamer, evenals licht dat naar beneden schijnt.

TRIO Cross HanglampBij vtwonen by fonQ€ 95,99Bekijk

Bolia Balloon Hanglamp ø 47 cm – IvoryBij vtwonen by fonQ€ 453,00Bekijk

Nordlux Alton 35 HanglampBij vtwonen by fonQ€ 83,97Bekijk

vtwonen Sphere HanglampBij vtwonen by fonQ€ 53,90Bekijk

vtwonen Sphere HanglampBij vtwonen by fonQ€ 53,90Bekijk

Verlichting kinderkamer

Voor verlichting in de kamer van de allerkleinsten is zacht licht het fijnste. In de babykamer is dimbare basisverlichting daarom helemaal geen gek idee. Is er midden in de nacht even een troostend woord nodig om vervolgens verder te kunnen slapen, dan is een bedlampje ideaal. Maar moet er een luier verschoond worden, dan is beter licht onmisbaar.

Voor de kamer van grotere kinderen kun je denken aan een leeslamp naast het bed of een goede bureaulamp bij het maken van huiswerk. Denk dus vooral praktisch na over de juiste verlichting van de kinderkamer.

Badkamerverlichting

In de badkamer heb je twee typen verlichting nodig. Indirect licht, zoals spots die naar het plafond en de muren zijn gericht. Liefst dimbaar, zodat je heerlijk kunt ontspannen in bad of onder de douche. En badkamerverlichting bij de spiegel – functionele lampen dus – zodat je bij het opdoen van je make-up of bij het scheren niets over het hoofd ziet.

Omdat de basis van veel badkamers basic is, kun je uitpakken met flonkerende goudkleurige lampen. Die zorgen voor spa-gevoel in de eigen badkamer. Let er wel op dat je badkamerverlichting uitkiest die geschikt is voor een vochtige omgeving.

LEES OOK
Zennn… zo wordt jouw badkamer een luxe spa

Verlichting werkkamer

Of je nu de luxe hebt van een aparte werkkamer of genoegen moet nemen met een hoekje in de woonkamer, goede verlichting is onmisbaar bij de werkplek. In een werkkamer is een centraal lichtpunt ideaal voor als je even iets moet zoeken in een bureaulade of kast en dit kun je aanvullen met een bureaulamp voor goed zicht op het bureau. Wordt de werkkamer ook als atelier of hobbykamer gebruikt, dan is helder licht fijner.

Slimme verlichting

Steeds meer apparaten in huis zijn smart en kunnen onderweg, vanuit de luie stoel of het bed worden bediend via een app. Ook bij bij het uitzoeken van nieuwe lampen kom je in een heel nieuwe wereld terecht. Smart of slimme verlichting is de toekomst. Maak daar gebruik van. Niet alleen aan- en uitzetten en dimmen kun je met handige smartverlichting, ook de kleur, toon en het contrast kun je regelen. Zo’n slim lichtsysteem zijn bijvoorbeeld de Hue lampen van Philips en Trådfri van Ikea.

Veel smart apparaten hebben allemaal een eigen app. Door alle apparaten aan een platform als Amazon Alexa, Apple Homekit of Google Assistent te koppelen, wordt dit opgelost.

Philips Hue White Turaco WandlampBij vtwonen by fonQ€ 80,00Bekijk

Nordlux Ara Draadloze TafellampBij vtwonen by fonQ€ 90,97Bekijk

Fatboy® Transloetje TafellampBij vtwonen by fonQ€ 82,99Bekijk

WiZ Lichtstrip Starterset Kleur 2m Wi-FiBij Coolblue€ 37,99Bekijk

Philips Hue White & color Ambiance Centura Inbouwspot – GU10 – 1-packBij vtwonen by fonQ€ 67,00Bekijk

Seletti Bugia Blow Tafellamp Draadloos USBBij vtwonen by fonQ€ 174,24Bekijk

Draadloze lampen

De meeste snoeren in huis zijn afkomstig van verlichting, maar gelukkig komen hier steeds meer snoerloze oplossingen voor. Het bekendst zijn lampen die op zonne-energie werken, maar ook lampen waarvan de batterij of accu wordt opgeladen via een usb-kabel of een oplaadstation zijn bezig met een opmars. Het zijn dan ook vaak prachtige exemplaren, bekijk deze draadloze lampen maar.

Wat natuurlijk ook kan, is de snoeren juist benadrukken door voor een opvallende kleur of materiaal te gaan. Je kunt het zo bont maken als je zelf wilt. Bij Snoerboer vind je ze in alle kleuren van de regenboog.

Buitenverlichting

Bij buitenverlichting denk je misschien allereerst aan een lamp bij de voordeur, maar er zijn genoeg andere plekken rondom het huis die je mee kunt nemen in een lichtplan voor de tuin. Wat dacht je van de achtertuin, het looppad, de veranda of de oprit? Er komt aardig wat bij te kijken, bijvoorbeeld verschillende armaturen en lichtsterktes.

Volg deze stappen voor een lichtplan voor de tuin en je ziet niets over het hoofd.

Bekijk hier de mooiste lampen voor buiten.

Trapverlichting

Je ziet het vaak terugkomen in de afleveringen van Weer verliefd op je huis: verlichting onder de treden van de trap. Het geeft een gevoel van veiligheid en tegelijkertijd sfeer aan een donkere hal. De verlichting gebeurt door het aanbrengen van kleine led-spots of heel dunne led strips. Als je een beetje handig bent, kun je deze klus zelf aanpakken. Uitbesteden aan bijvoorbeeld Upstairs kan ook.

Ledlampen

Als gevolg van het naleven van de Europese richtlijn Ecodesign zijn gloei- en halogeenlampen nagenoeg uit de winkel verdwenen. Een goede zaak, want het elektriciteitsgebruik van die lampsoorten is groot. Aangezien elektriciteit in Nederland grotendeels wordt opgewekt via de verbranding van fossiele brandstoffen, komt daarbij veel CO2 vrij. Ledverlichting is een prima alternatief. Dit verbruikt 90% minder energie dan de good old gloeilamp.

Behalve dat ledverlichting veel minder energie slurpt en dus beter is voor het milieu, heeft ook je portemonnee er baat bij. Hoe minder watt, hoe zuiniger. Het vermogen in watt geeft aan hoeveel stroom de verlichting gebruikt en staat altijd op de verpakking vermeld.

Hoeveel watt is een ledlamp?

Je kent het vast: bij thuiskomst met de nieuwe led voor de schemerlamp blijkt die zoveel licht te verspreiden dat de hele buurt kan meegenieten. Om niet met een veel te felle lamp thuis te komen, is het handig om te weten hoeveel watt de ledlamp moet hebben. Omdat veel mensen het best bekend zijn met de sterkte van de gloeilamp, is die in het schema hieronder als uitgangspunt genomen.

Van gloeilamp watt naar ledlamp watt:

• 25 watt is vergelijkbaar met 4 watt
• 40 watt is vergelijkbaar met 6 watt
• 60 watt is vergelijkbaar met 10 watt
• 75 watt is vergelijkbaar met 12 watt
• 100 watt is vergelijkbaar met 16 watt

Lampen in verschillende woonstijlen

Met een specifieke lamp kun je jouw woonstijl benadrukken en iedere ruimte naar jouw hand zetten. Dit zijn de kenmerken voor verlichting per woonstijl:

• Industriële lampen: dit zijn vaak echte eyecatchers. Het stoere, rauwe en onafgewerkt materiaal geeft meteen sfeer aan de ruimte. Vaak is dit staal of metaal, soms met een wat roestige look waardoor hij een extra stoer uiterlijk heeft. Ook zijn industriële lampen vaak groot en opvallend. Hier vind je de mooiste industriële lampen.
• Romantische verlichting: de ultimate romantische lamp is natuurlijk de kroonluchter. Van kristal hoeft deze niet te zijn, eentje van houten kralen of riet staat evengoed mooi en iets meer ingetogen. Glazen en rotan lampen passen goed bij deze stijl. En ook bollampen van papier of dromerige lampionnen hebben een romantisch tintje. Meer over de romantische woonstijl lees je hier.
• Basic lampen: in een huis met een eenvoudige basis kun je natuurlijk uitpakken, maar juist ook kiezen voor Scandinavische klassiekers. Een lamp van licht hout bijvoorbeeld of eentje in een lichte pasteltint. Het voordeel van een basic lamp is dat ie niet zo snel zal gaan vervelen, een grote aankoop kan daarom een prima investering zijn. Zo pas je de basic woonstijl toe in huis.
• Landelijke lampen: bij verlichting in een landelijke stijl kom je al snel bij natuurlijke materialen uit. Rieten lampen geven een landelijke sfeer aan iedere ruimte in huis – van woonkamer tot slaapkamer. Bovendien zorgt het open karakter voor een mooi lijnenspel en oogt het niet al te zwaar. Door meerdere lampen met elkaar te combineren geef je een speelse touch aan de rieten lamp.
• Vintage lampen: echte smaakmakers zijn het, daarom kan de zoektocht naar dé lamp best wat tijd in beslag nemen. Vintage is natuurlijk een ruim begrip en daarom vallen de echte designklassiekers onder de lampen hieronder. Lampen van keramiek uit de seventies kun je wel hieronder schalen. De vtwonen-stylisten tippen hier de beste adressen voor vintage vondsten.
• Designlampen: mooie lijnen, heldere vormen en zorgvuldig afgewerkte details staan centraal in de design woonstijl. Tijdloos zijn ze en daardoor stapt de designliefhebber vaak wel over het iets hogere prijskaartje heen. Designlampen zijn vaak ook opvallend gekleurd: groen en donkerrood zijn typische designkleuren.

Even praktisch: lamp ophangen

Een lamp aansluiten kun je prima zelf, mits je met een paar zaken rekening houdt. Je bent tenslotte wel met elektriciteit in de weer en dan is het altijd even oppassen. We maakten daarom voor jou een handig boodschappenlijstje en stappenplan voor het ophangen van een lamp.

Bron: beeld 1 en 2: Styling Fietje Bruijn | Fotografie Dennis Brandsma | beeld 3: vtwonen 09-2021 | Styling José Spaans | Fotografie Barbara Groen | beeld 4: vtwonen 06-2015 | Styling Cleo Scheulderman | Fotografie Alexander van Berge | beeld 5: vtwonen 09-2020 | styling Liza Wassenaar | fotografie Sjoerd Eickmans | beeld 6: Styling Danielle Verheul | fotografie Sigurd Kranendonk