Ontdek het ambacht: 'leervrije' vacht van vilt

Maker Manouk (31) en Anke (32) van Vacht van Vilt (vachtvanvilt.nl)
Werkplaats Jaren 50-boerderij van 400 m² met erf van 1,2 hectare in Noord-Nederland
Techniek Vilten, wassen, naaien, verven, weven, knippen, stempelen, haken
Favoriete gereedschap Manouk: 'Mijn handen. Daar doe ik alles mee.' Anke: 'Mijn fotocamera.'

Schapenvacht

Nooit hadden Manouk en Anke kunnen bedenken dat ze hier terecht zouden komen – tussen Groningen en Drenthe, midden in de natuur – maar de betoverende plek stal onmiddellijk hun hart. 'We wonen hier nu twee jaar, maar dit is echt een langetermijnproject', zegt Anke. 'Alles moet verbouwd worden. We zijn momenteel bezig met de schuur.' Elf jaar zijn ze nu bij elkaar en naast professioneel fotograaf is Anke het extra paar handen van Manouk. En dat is hard nodig, want in vijf jaar hebben ze met Vacht van Vilt een wereldwijd succes opgebouwd. Het begon allemaal toen Manouk op zoek ging naar een kleed voor hun hond Doppie. 'Ik zocht eigenlijk een schapenvacht. Die vind ik mooi, maar omdat de onderkant van leer is, geeft dat me een dubbel gevoel. Het is toch van een dood dier.' Anke: 'Een leren kleed was voor ons geen optie: we zijn allebei vegetariër, al vanaf ons tiende.' Manouk: 'Nadat we op een schaapsherdersfeest waren geweest, had ik wat wol meegenomen om thuis mee te experimenteren. Zo kwam ik op het idee van een 'leervrije' vacht van vilt.'

Herders en hobbyboeren

Het vilten hadden ze niet zomaar in de vingers. 'Dat duurde wel anderhalf jaar', zegt Manouk. 'Het was eindeloos uitproberen en vooral heel veel vieze wol wassen. Een pas geschoren vacht zit vol zand en resten van planten en poep. Ook is het nog heel vet van de lanoline, het schapenvet. Dat moet je er allemaal uit wassen – van de lanoline krijg je superzachte handen. Wol houdt je soms voor de gek: na het wassen kan de kleur heel anders zijn. Als er veel zand in zit kan een beige vacht ineens spierwit tevoorschijn komen.' Anke: 'Wol is een afvalproduct. Dat vonden wij interessant. Wol van heideschapen is te stug om een trui van te breien, maar je kunt er wel mee vilten. Wij kopen het van herders en hobbyboeren. De schapen worden in het voorjaar geschoren en dan moet je je slag slaan.' Manouk: 'We gebruiken wol van talloze soorten schapen: Racka, Texelaars, Ouessants, heideschapen… Als een schaap niet lekker in zijn vel zit, merk je dat meteen en vilt het wol niet lekker. De beste wol komt van een schaap dat goed eet en verzorgd wordt – een goed leven heeft dus.'

Vilten in de boomgaard

Als de wol gewassen is, verkassen Manouk en Anke naar buiten om te gaan vilten. Vandaag staat de werktafel in de boomgaard, morgen kan dat weer ergens anders zijn – plek zat. Manouk: 'We werken vrijwel altijd buiten, weer of geen weer. Dat is zo heerlijk: het licht, de zon, de wind. En als het regent spannen we een zeil.' Op tafel worden de vachten gesorteerd op kleur en vorm zodat ze een mooi geheel vormen. Nadat er een laagje gekaarde wol op is aangebracht, gekamde wol die aan de onderkant een nieuwe, stevige 'huid' vormt – het leer als het ware – begint het echte werk: het vilten. Manouk: 'Eerst maken we de wol nat met water met zeep. Groene zeep of olijfzeep werkt het best, die maakt de wol het zachtst. Vervolgens veeg je met je handen over de vacht. Door de wrijving grijpen de haren in elkaar. Zo krimpt de wol en ontstaat het vilt.' Manouk: 'Het vilten van één vacht duurt twee uur; in een vloerkleed gaan zo'n vijftien schapenvachten. Je moet dus geduld hebben.' Vervolgens wordt de vilten vacht gewassen, gedroogd, uitgeborsteld en tot slot voorzien van een nummer en een zelfgemaakte oranje stempel.

Water, zeep & wol

Het vilten is een proces van liefde en concentratie. Manouk: 'Je moet je aandacht erbij houden, en dat kan alleen als je het écht leuk vindt om te doen. Het verveelt nooit, elke dag is anders. Het voelt niet als werk. Je bent bezig met water, zeep en wol en intussen maak je je hoofd helemaal leeg.' En die droom van een eigen kudde? Manouk: 'We moeten nog kiezen welke soort we willen. Sommige schapen zijn heel verlegen, zoals de Duitse Heidschnucken. Terwijl Ouessants echte kinderboerderijschaapjes zijn, van die kleine zacht bolletjes wol die meteen naar je toekomen. Wat dat betreft zijn het echt karakters. Schapen zijn net mensen.'

3x typisch Anke en Manouk

1. 01.

   Elke vacht krijgt een eigen nummer en een oranje stempel. Manouk: 'De stempels heb ik zelf geëtst. In het begin bestempelden we alle pakketten ook nog met verf, met de hand. Maar tegenwoordig plakken we er mooie stickers op. Het zijn scans van de eerste originele stempels die ik gemaakt heb.'

2. 02.

   Manouk en Anke gebruiken alleen de natuurlijke kleur van de wol. "Vaak willen mensen precies het kleed dat ze op Instagram of de website hebben gezien, maar dat kan niet. Elke vacht en elk schaap is anders. Zelfs wol van hetzelfde schaap kan variëren."

3. 03.

   Onbewust zijn ze steeds landelijker gaan wonen. 'Zoals we nooit iets plannen, was ook dit huis een impulsieve beslissing. We waren bij mijn moeder, die in Drenthe woont – vlakbij dus – toen we dit huis zagen; een plek waar we de hele dag bezig konden zijn. In no time hadden we het gekocht.'

Ontdek ambacht: van origineel keramiek tot houten meubels, van lichtarmaturen tot kleurrijk geweven kleden. Bekijk al onze reportages hier.

Bron: vtwonen 11-2020 | Tekst Bartjan Bouman | Fotografie Ernie Enkelaar