Ontdek het ambacht: glasblazen en aardewerk kunst

Maker Alex de Witte(45) alexdewitte.nl, @studioalexdewitte
Werkplaats Studio van 80 m2 in voormalige opslag in Den Bosch
Opleiding Artemis, Amsterdam
Techniek 3D-tekenen en -printen, glasblazen, keramiek maken, glazuren, metaal- en houtbewerken
Favoriete gereedschap 'Mijn tekenpen. Géén potlood, ik doe nooit iets over. Als het misgaat, begin ik opnieuw.'

Historisch pand

Nieuwsgierig blijven voorbijgangers stilstaan voor de fraaie oude winkelpui. Met hun handen tegen het raam turen ze naar binnen, hun aandacht getrokken door de enorme bellen van gekleurd glas die in de ruimte zweven. Het zijn de Big Bubbles, de poëtische lampen waarmee Alex in 2013 de designwereld binnen denderde. Zijn studio zit in een voormalige lijstenfabriek in hartje 's-Hertogenbosch, op vijf minuten lopen van Banketbakkerij Jan de Groot waar we na afloop de enige echte Bossche bollen zullen scoren. Maar first things first. De ontwerper zit hier pas een paar maanden en dat is goed te zien: het afgeleefde historische pand (de fundering stamt uit de veertiende eeuw) moet nog grondig verbouwd worden om te kunnen dienen als woon-werkhuis voor Alex en zijn zoon Jamal. Een architect heeft plannen getekend, de vergunningen zijn aangevraagd en nu is het wachten op groen licht – een project van lange adem. 'Tot die tijd gebruik ik lekker het gehele pand als studio', zegt Alex terwijl hij espresso's maakt.

LEES OOK
Ontdek het ambacht: zeefdrukken

Late start

Het heeft even geduurd voordat de uit Zeeland afkomstige ontwerper zijn draai vond. Als je wordt geboren in een zwaar gereformeerd gezin met elf kinderen is een creatief beroep geen voor de hand liggende keuze. 'Ik ging pas op mijn 26ste naar de academie. Daarvoor had ik een commerciële opleiding gevolgd, maar dat was totaal niet mijn ding. Een paar jaar eerder had ik met mijn geloof gebroken. Als je afstand neemt van je opvoeding gooi je feitelijk alles overboord wat je kent – wat veilig is. Je moet jezelf heruitvinden en die les heb ik goed kunnen gebruiken: ik ben niet bang om opnieuw te beginnen.' Na de academie werkte Alex een tijd bij designer Maarten Baas, bekend van de verbrande Smoke Chair. 'Bij hem kreeg ik een fijn inkijkje in hoe de designwereld werkt. Daarnaast begon ik in deeltijd met ontwerpen. Wat? Van alles. Maar niets dat goed was, haha.'

Die zijn tof!

Tot die zaterdagmiddag, nu acht jaar geleden. 'Mijn zoontje, drie destijds, was bellen aan het blazen in de woonkamer. Mijn toenmalige vrouw en ik hielpen enthousiast mee – ik moet zeggen, we hadden een wijntje op. En ineens besefte ik: die bellen zijn tof! Wat als ze nou eens groot zouden zijn en van glas? Dat leek me heel gaaf.' Vervolgens moest Alex op zoek naar een glasfabriek die de lampen zou kunnen maken. Zo belandde hij bij een traditioneel glasatelier in Tsjechië, dat een oven had die groot genoeg was. 'Om mijn idee aan de glasblazers uit te leggen, liet ik tekeningen zien van Barbapapa. Het is overweldigend om te ervaren hoe zo'n bel geblazen wordt. De eerste drie kwartier gebeurt er niks, het glas moet eerst opwarmen. Als je te snel blaast, blaas je een bubbel zo kapot. Ik heb het weleens zelf geprobeerd, maar ik was te ongeduldig en toen was het: poef!' Met vuur, koude lucht en door het glas continu te draaien beïnvloeden de glasblazers de vorm. 'Glas is eigenlijk stroop. Pas op het allerlaatste moment bepaal je het eindresultaat. Het glas is dan zo'n duizend graden, daarna gaat het in de oven op achthonderd graden. Als het te snel afkoelt, komt er spanning in en dan springt het kapot. Dus het moet heel geleidelijk afkoelen – dat kan wel 48 uur duren.'

LEES OOK
Ontdek het ambacht: woolfiller

Terug naar het ontwerpen

Alex tilt een glazen bubbel uit een houten standaard en tikt tegen het glas. 'Vergis je niet: het is dikker dan een wijnglas – aan de bovenkant is het wel twee centimeter. Je hebt een enorme klont glas nodig om een grote lamp te maken. De grootste weegt vijftien kilo. Het is echt zwaar werk.' Maar een glazen bel is nog geen lamp, daar heb je de hand van de meester voor nodig. Tot twee maanden geleden assembleerde Alex de lampen helemaal zelf. 'Alleen al het met de hand schoonmaken kost een uur per lamp – 'zuiver schoon', met gedemineraliseerd water, daarna droog föhnen en dan nog het metalen armatuur aan het glas bevestigen. Mentaal is dat ook een ding: ik ben ontwerper geworden om nieuwe dingen te bedenken, niet om lampen schoon te maken. Door het uit te besteden heb ik mijn vrijheid terug. Dat is mijn hoogste goed.'

Glazuurverrassingen

Noem Alex geen 'verlichtingsontwerper', daar is hij allergisch voor. 'Ik wil niet de hele tijd hetzelfde kunstje doen. Glas is een prachtig materiaal, ik leer er nog steeds van, maar net zo lief ontwerp ik een tafel of ga ik aan de slag met een ander materiaal, zoals keramiek.' Zo maakt Alex ook aardewerken globes, Earth in blue. Althans, de aardbollen worden gegoten bij Cor Unum, het befaamde keramiekatelier in Den Bosch, maar Alex heeft zelf de mal gemaakt. 'Ik breng met de hand het blauwe glazuur aan, en dat doe ik bij elke globe anders. Daardoor heeft het een bepaalde snelheid en iets grofs, waar ik van houd. Het is niet te precies. Als ik uitschiet is het net of er een nieuw eilandje is ontstaan – je kunt er van alles bij bedenken. Het is een beperkte oplage waarvan de helft al is verkocht. Daar ben ik best trots op, want het bewijst dat ik meer ben dan een ontwerper van lampen. Mijn werk gaat om schoonheid, humor, speelsheid. Ik maak geen lampen om de krant bij te lezen; functionaliteit komt op de tweede plaats. Hoewel de esthetiek ook in een constructie kan zitten, dat die geniaal is. Ik wil blijven spelen. Daarom is mijn logo ook een vlaggetje in een zandkasteel, dat herinnert mij eraan. Wanneer je als mens kunt blijven spelen, dan blijf je dicht bij jezelf. Het hoeft allemaal niet zo serieus.'

3x Typisch Alex

• Hoe poëtisch een luchtbel ook is, Alex wilde absoluut geen iriserend glas à la z'n zeepbel. 'Dat is te letterlijk, dat is niet interessant. Het is geen zeepbel, die hangt ook niet. Het is een heel eigen bubbel.'

• 'Mijn werk voelt niet als werk, het is wie ik ben. Op vakantie neem ik altijd mijn schetsboek mee. Mijn vriendin vraagt weleens: is het niet vermoeiend dat je in alles mogelijkheden voor een ontwerp ziet? Vanuit haar oogpunt begrijp ik het wel, maar hallo, dit is precies wie ik ben en wat ik leuk vind, ook op vakantie. Het is geen werk. In dat opzicht sta ik altijd aan.'

• Om kleuren te kiezen, heeft Alex een koffer gevuld met talloze glazen schijfjes, allemaal in een andere kleur. 'De kleurtoon is telkens hetzelfde, alleen de intensiteit kan verschillen: lichter of donkerder. Behalve bij geel, dat is een lastige kleur. Door de chemische reactie in de oven gebeurt er soms iets wat niet controleerbaar is, met name bij geel. De kleur verandert dan, en dat valt niet te voorspellen.'

Bron: vtwonen 13-2021 | tekst Bartjan Bouman | fotografie Ernie Enkelaar