Compostbak maken: een duurzaam tuinproject

Wat is composteren?

Composteren is een proces waarbij micro-organismen natuurlijk afval omzetten in compost: een zeer donkerbruin tot zwart kruimelig product dat bestaat uit resten van planten, groente, fruit en snoeiafval. Composteren gebeurt op een composthoop of in een compostbak. Het is belangrijk dat de temperatuur en vochtigheidsgraad van de composthoop of in de compostbak goed zijn en dat er voldoende zuurstof aanwezig is. Tijdens het composteren geven bacteriën warmte af, waardoor het tuinafval warm wordt. De ideale temperatuur voor een composthoop is ligt tussen de 55 en 65 graden Celsius. Als temperatuur boven de 70 graden komt koel je de compostbak af door meer zuurstof toe te laten. Als de hoop tot onder de 50 graden afkoelt is de compost klaar en kun je hem verspreiden in de tuin. Zonder zuurstof kunnen de bacteriën in de composthoop hun werk niet goed doen, waardoor rotting ontstaat. De composthoop mag niet te nat, maar ook niet te droog worden. Zorg dat hij vochtig blijft, maar niet doorweekt raakt.

Dit zijn de voordelen van een compostbak in de tuin

Veel mensen laten hun groente-, fruit- en tuinafval (gft) ophalen door de gemeente die het vervolgens laat composteren. Als je planten in de tuin hebt kun je er ook voor kiezen om zelf te composteren in een eigen compostbak. Een compostbak maken heeft verschillende voordelen. Zo is het:

• Duurzaam: het gft-afval hoeft niet opgehaald en verwerkt te worden. Door zelf te composteren verklein je dus de Nederlandse afvalberg en hoeven er minder ophaalwagens te rijden.
• Goed voor de bodem: compost verbetert de bodemstructuur van de tuin. Het is onder andere een natuurlijke afweer tegen bodemziektes en het vermindert bodemerosie, uitdroging en verzuring van de bodem.
• Goed voor de planten: compost voedt planten in de tuin door ze te voorzien van voedingsstoffen.

In 5 stappen zelf een (kleine) compostbak maken

Zelf een compostbak maken is een vrij makkelijk DIY-project. Voornaamste voordeel: je kunt zelf de formaten van de compostbak bepalen. Handig als je kleine tuin hebt of als de tuin zo vol staat dat je niet veel ruimte over hebt. Een (kleine) compostbak maken doe je zo:

Stap 1: schaf de juiste materialen aan

Als je zelf een (kleine) compostbak gaat maken heb je de volgende materialen nodig:

• Stuk lint of touw: hiermee bepaal je de gewenste maat van de compostbak en teken je hem af op de grond.
• Grondboor: hiermee boor je de gaten in de grond.
• 4 houten palen: dit worden de randen van de compostbak.
• Grofmazig gaas of houten planken: hiervan maak je de zijkanten van de compostbak. Grofmazig gaas is niet duur en daarom ideaal als je een goedkope compostbak wilt maken.
• Kniptang of zaag: hiermee knip of zaag je het gaas of de houten planken op maat.
• Krammen of spijkers: hiermee bevestig je het gaas of de houten planken aan de houten palen.
• Hamer: hiermee sla je de krammen of spijkers vast.

Stap 2: bepaal de juiste plaats en afmetingen

Bepaal de plaats en de afmeting van de compostbak. Zet de gewenste maat van de compostbak met linten of een stuk touw uit op de grond. Het makkelijkst voor het maken van de compostbak is een vierkant van 1x1 meter. In de volgende stappen wordt uitgegaan van dit formaat.

Stap 3: plaats de houten palen in de grond

Boor met de grondboor vier gaten in de grond op de hoeken van de compostbak. Zet de houten palen in de gaten en vul de gaten weer op met de aarde, zodat ze stevig vast komen te staan.

Stap 4: graaf een geul

Graaf een rechte geul tussen de houten palen van ongeveer 15 centimeter diep. Hierin begraaf je later de rand van het gaas of van de onderste houten plank.

Stap 5: knip het gaas of zaag de houten planken op maat

Knip het gaas of zaag de houten planken op het juiste formaat. Houd bij gaas de afmetingen 1 meter breed en 1,15 meter hoog aan. De onderste 15 centimeter begraaf je straks in de geul. Houten planken zaag je af op een breedte van 1 meter. De planken bevestig je boven elkaar totdat je de gewenste hoogte hebt bereikt. Het is handig om één zijde minder hoog te maken, bijvoorbeeld 85 centimeter. Zo kun je makkelijk compost in de compostbak gooien.

Stap 6: bevestig het gaas of de houten planken aan de houten palen

Bevestig het gaas met de krammen of de houten planken met de spijkers aan de houten palen. Als je houten planken gebruikt, zorg er dan voor dat je ruimte tussen de planken laat. Zo komt er voldoende zuurstof bij de compost. Graaf de onderste rand van het gaas of de houten planken in de geul die je hebt gegraven. Voor extra stevigheid kun je aan de bovenrand van de compostbak nog een paar extra planken slaan.

De compostbak is nu klaar! Tijd om ’m te vullen. Bijvoorbeeld samen. Compost maken met kinderen is een leuke activiteit voor het hele gezin.

Een compostbak maken van pallets

In plaats van werken met gaas of houten planken kun je ook een compostbak maken van pallets. Dit doe je zo:

Stap 1: verzamel de juiste materialen

Als je zelf een (kleine) compostbak gaat maken heb je de volgende materialen nodig:

• 4 pallets van gelijke grootte: hiermee maak je de randen van de compostbak.
• 4 of 8 hoekijzers: hiermee verbind je de pallets met elkaar.
• Houtschroeven gaas: hiermee maak je de pallets aan elkaar vast.
• (Optioneel) : twee scharnieren: hiermee maak je een deur in de compostbak die open en dicht kan.
• Een schroefboormachine: hiermee schroef je de houtschroeven vast.

Stap 2: graaf een geul

Graaf een rechte sleuf van 15 centimeter diep. Hierin graaf je later de pallets in zodat de compostbak stevig in de grond staat.

Stap 3: schroef de pallets aan elkaar vast

Verbind drie pallets met elkaar door aan de boven- en onderzijde een hoekijzer te plaatsen. Schroef dit stevig vast met de houtschroeven en de schroefboormachine. Om een deur in de compostbak te maken die open en dicht kan bevestig je scharnieren aan één van de pallets. Als je geen openslaande deur wilt bevestig je de vierde pallet op dezelfde manier als de andere drie. In dit geval heb je acht hoekijzers nodig in plaats van vier. Plaats de pallets in de gleuf die je hebt gegraven en dek ze stevig in.

Pallets zijn ontzettend veelzijdig. Naast een compostbak kun je er andere leuke dingen van maken, zoals een tafel of bank. Met dit handige stappenplan maak je zelf een palletbank voor in de tuin.

Slim recyclen: een compostbak maken van een (oude) regenton

Heb je een oude regenton? Ook hier kun je een compostbak van maken. Om een compostvat te maken van een regenton haal je de bodem uit de ton. Maak de grond waar de ton komt te staan los met een hark of schep. Plaats een aantal stenen in de aarde waar je de ton op plaatst. Zorg dat de ton minimaal vijf centimeter van de grond komt, zodat er voldoende zuurstof de ton in komt. Leg wat kippengaas op de bodem van de ton, zodat mollen geen kans krijgen om de ton in te kruipen.

Liever niet doen: een compostbak maken van een kliko

Een compostbak maken van een kliko is daarentegen niet aan te raden. Het is mogelijk, als je de bodem van de kliko verwijdert en voldoende gaten in de zijkanten van de kliko boort, maar zelfs dan is de kans groot dat er niet genoeg zuurstof in de kliko komt. Dit komt omdat een kliko wat taps toeloopt; smal van beneden, breder van boven. Deze constructie zorgt ervoor dat er meer druk bovenin de kliko komt, waardoor er verder naar beneden steeds minder ruimte is voor zuurstof.

Wil je naast een compostbak maken de hele tuin een make-over geven? Lees deze tips voor zelf een tuin ontwerpen creëer je zonder hulp van een tuinarchitect een droomplek.