Makers Pieter Weijnen en zijn elfkoppige team (zwarthout.com)
Werkplaats de stallen (700 en 150 m²) en schaapskooi (70 m²), van een voormalige boerderij in Leersum, waarin onder meer een oven, houtbewerkingsatelier en showroom zijn gevestigd. Plus 3 ha terrein.
Techniek Shou Sugi Ban, een Japanse techniek om planken zwart te blakeren
Favoriete gereedschap vuur
Japans ambacht
Doordeweeks rijdt Pieter Weijnen iedere ochtend in zijn knaloranje elektrische auto van Amsterdam naar Leersum, een dorp op de Utrechtse Heuvelrug. Een rit van een uur, maar dat deert hem niet. 'Ik rijd naar het bos toe, dat is een fijn vooruitzicht. En eenmaal daar ben ik helemaal in mijn element.' Daar, dat is zijn bedrijf Zwarthout, gevestigd in de stallen en bijgebouwen van een voormalige boerderij. Waar ooit varkens in het hooi stonden, worden nu houten planken zodanig verbrand dat ze zwart blakeren zonder hun kracht te verliezen. 'Dat ambacht heet Shou Sugi Ban, ook wel Yakisugi genoemd, en komt oorspronkelijk uit Japan. Pieter ontdekte het in 2008 op de Biënnale van Venetië, waar hij in contact kwam met architect Terunobu Fujimori, die het regelmatig toepast in zijn werk. 'In Japan wordt deze techniek al eeuwenlang overgedragen van vader op zoon,' vertelt Pieter.
“Ik word nog steeds blijals er een plank de oven uitrolt”
Spelen met vuur
Toen hij Shou Sugi Ban ontdekte, was Pieter nog architect, met drie partners en dertig man personeel. Gebiologeerd door het zwarte hout toog hij naar Naoshima, een Japans eiland vol kunst en zwarte huizen, waar hij het verbrandingsproces afkeek van een timmerman. Later, toen hij zijn eigen, energieneutrale huis op Amsterdam IJburg bouwde, ging hij er zelf mee experimenteren. 'Op de bouwplaats zette ik steeds drie planken als een koker tegen elkaar en daarin stookte ik een vuurtje. Het rookte enorm – de buren waren niet blij – maar het lukte.' Hij bekleedde zijn gevel met het zwarte hout en haalde er talloze kranten en tijdschriften mee. 'Het was duurzaam én mooi,' verklaart Pieter, 'dat was destijds vrij uniek. Ik woon er nog steeds; het is het beste huis dat ik ooit heb gebouwd.'
Met de zon erop lijkt dit hout zilver
De afdruk van de tijd
Trots laat Pieter de oven zien: een enorm gevaarte waar via een rolband hout uit Nederland, Nieuw-Zeeland en Afrika doorheen wordt geleid. Het is de derde versie, gemaakt van industrieel staal, nadat eerdere exemplaren niet bestand bleken te zijn tegen de hitte, die soms 1600 graden haalt. 'De houtsoort, de temperatuur, de nerfstructuur: alles heeft invloed op het craquelé,' legt Pieter uit. 'Vervolgens gaan de elementen een rol spelen: wat doen regen en hagel met het hout? Dat testen en bestuderen we. Japanners houden van wabi sabi, de afdruk van de tijd. Nederlanders willen alles juist mooi houden en daarom gebruiken we zwaardere houtsoorten en geven wij sommige varianten een hars- of olielaag. Zelf vind ik de koollaag onbehandeld het mooist. Met zon erop lijkt het zilver, bij schemer en regen is het diep, diep zwart.'
Positieve voetafdruk
Als architect interesseerde Pieter zich al vroeg voor duurzaamheid, maar met Zwarthout kan hij voor zijn gevoel pas echt impact hebben. 'Omdat ik dagelijks maar een paar uur kan werken, laat ik veel over aan de mensen die hier werken – van levenskunstenaars tot studenten. Wij hebben een gedeelde missie: onze CO2-voetafdruk niet alleen compenseren, maar positief maken door twee keer zoveel bomen te planten als we gebruiken. Dat spreekt ook klanten aan; tijdens onze jaarlijkse plant-dag zijn laatst mensen helemaal uit Maastricht gekomen om het hout van hun huis opnieuw aan te planten.' Het zwartgeblakerde hout van Pieter is inmiddels onder meer te vinden op de gevels van een designmeubelwinkel in Parijs en een whisky-distilleerderij in Denemarken, en in particuliere huizen door heel Europa.
Lees hier verder hoe je op 4 manieren de trendkleur zwart in jouw tuin, door middel van hout en accessoires, kan stylen.
Bron: vtwonen TUIN01-2020 | Fotografie Ernie Enkelaar | Tekst Eveline Stoel
