Ontdek het ambacht: kleur experimenten op tapijt, glas en aardewerk

Maker Renee Mennen (36) en Stefanie van Keijsteren (35) van Studio RENS
Werkplaats Atelier van 110 m² in voormalige Philips-keramiekwerkplaats op het Strijp-R-terrein in Eindhoven
Techniek Onderzoeken, experimenteren, verven, kleuren.
Favoriete gereedschap ‘Pigment.’

Nieuw atelier

‘Het voelt alsof we een nieuwe studio hebben, keifijn.’ Hun woordkeus verraadt het al: Renee Mennen en Stefanie van Keijsteren zijn allebei geboren en getogen in Brabant. Daar zijn we nu ook, in Eindhoven. Sinds 2012 werken ze in dit atelier bij Piet Hein Eek, gevestigd in een oude Philips-fabriek. De afgelopen coronamaanden hebben ze hun studio flink opgeruimd. ‘Voor ons doen is het nu superleeg hier’, zegt Stefanie. Toch is er nog van alles te zien. In zelfontworpen stellingkasten staan kleurige kommen, schalen en vazen, aan de werktafel is stagiaire Bo druk bezig met het uitsnijden van kleurfolie en op de lage, afgesloten archiefkasten onder het raam liggen talloze proefjes van glas. ‘In die kasten bewaren we onze pigmenten’, zegt Renee. ‘Die raken we alleen aan als we ermee aan de slag gaan, want we zitten altijd meteen onder.’

Verven in een pan

Renee en Stefanie leerden elkaar kennen op kunstacademie St. Joost in Breda, waar ze allebei Ruimtelijk Ontwerp studeerden. Na hun afstuderen in 2008 richtten de vriendinnen Studio RENS op, maar het duurde even voor ze hun weg vonden. De doorbraak kwam in 2012, toen Renee thuis kleren aan het verven was. ‘Het was fascinerend om te zien hoe verschillende stoffen anders reageerden op pigment. Daar moesten we iets mee. We wilden vaker kleur experimenten doen.’ Stefanie: ‘We leenden een enorme pan van een bevriende kok, zetten die op een campingstel en gooiden er van alles in.’ Daar kwam nog een factor bij: de verf die ze gebruikten was rood. Stefanie: ‘Maar elk kledingstuk dat uit de pan kwam, oogde totaal anders: van zalmroze tot aubergine. Toen beseften we dat ze allemaal tot dezelfde familie behoren.’ Renee: ‘Het riep allerlei vragen op. Hoezo zijn er kleurensystemen terwijl de uitkomst zo verschillend is? En is dat niet juist de schoonheid van kleur? In één klap waren we twintig ideeën rijker. Het rood was een intuïtieve keuze, maar achteraf realiseerden we ons dat we de meest uitgesproken kleur hadden gekozen. Het is een kleur die communiceert.’

Puzzelen met kleurstalen

Inmiddels hebben Renee en Stefanie samengewerkt met een reeks grote namen, van het Zuiderzeemuseum en beddenkoning Auping tot de buurman, Piet Hein EekRenee: ‘Bij ons zit het ambachtelijke niet zozeer in de technieken als wel in onderzoeken, experimenteren en vragen stellen aan de mensen en met wie we samenwerken. Dat is hoe wij werken, hoe wij kleur experimenten doen. We dompelen ons volledig onder in een productieproces van een fabrikant en proberen daar een draai aan te geven. Meestal stuiten we dan op weerstand: ‘Zo doen we het nooit’.’ Stefanie: ‘We moeten vaak strijd voeren om onze ideeën erdoor te krijgen. Vakmánnen, want dat zijn het meestal, kunnen behoorlijk conservatief zijn. ‘Probeer het gewoon eens’, zeggen we dan. Het punt waar zij niet willen komen, is precies waar wij willen zijn. Bovendien: als iets compleet anders uitpakt, is het ook goed. Voor ons is experimenteren met processen en kleuren een vorm van schatzoeken.’

Vazen die leven

Voor Desso bedachten ze het project Re-Vive: oude tapijtcollecties een nieuw leven geven door ze rood te verven. Renee: ‘Tapijtfabrikanten hebben veel restanten, hallen vol soms. Wij maken er vloer- en wandkleden van en sinds kort ook tapijttegels. Het grappige is: soms krijgen we kleden die wij spuuglelijk vinden. Maar gecombineerd met rode verf levert dat dus de mooiste kleden op. We krijgen weleens het verzoek om een andere kleur dan rood te gebruiken, maar dat doen we niet. Dan wordt het een truc.’ Geen truc, maar wel wonderbaarlijk zijn de wandborden, vazen en tafels die ze voor keramiekatelier Cor Unum bedachten. Stefanie: ‘Aardewerk is poreus. Als je een opening houdt in het glazuur, slurpt het daardoorheen pigment op. We leggen het in een bad met pigment en dan krijg je supermooie tekeningen. Als we de vazen net in het pigment hebben geplaatst, zijn ze intens roze. Zet je ze in de zon bij het raam, dan lichten ze op – dan trekt de kleur naar de binnenkant. Doe je er water in, dan komt de kleur weer tevoorschijn – alsof ze leven. Dat kun je van tevoren niet bedenken, en dat is juist de kracht. Het verandert mee met het gebruik.’

Al even betoverend is hun meest recente project onder de kleur experimenten: een variant op glas-in-lood, maar dan zónder lood. Stefanie: ‘Als je het over echt ambacht hebt… Glas-in-lood is een ouderwetse techniek en heeft iets religieus, terwijl mensen het fantastisch vinden als het nog ergens in huis zit. Maar er is nog geen nieuwe vertaling.’ Renee: ‘We maken collages van glazen platen met uiteenlopende kleuren, die we versmelten in de oven. Die verbinding vinden wij heel mooi. We hebben net de eerste samples.’ Stefanie: ‘Liefst willen we het naar een grotere schaal brengen, denk aan een kamerscherm.’ Renee: ‘Eerst maar eens verder kennismaken met het materiaal.’

3x typisch Stefanie en Renee

1. Hun karakter passen perfect bij elkaar. Renee: ‘Steef is meer de denker, analytischer dan ik. Ik ben de doener en hou van experimenteren. We stimuleren elkaar op een fijne manier; de een gooit een balletje op, de ander pakt het op en draagt het weer verder.’
2. Door kleur experimenten uit te voeren waar ze niks vanaf weten, ontstaan er nieuwe producten. ‘Iets doen in plaats van in de boeken duiken is ook een manier om kennis te vergaren. Je zíet wat er gebeurt zonder het ergens te hoeven lezen. Die nieuwsgierigheid is er altijd.’
3. Onderzoek is hun eindproduct. ‘We bewaren alles in ons archief: we hebben van elk item nog het origineel en het geverfde exemplaar. Het spel is telkens hetzelfde: wij regisseren de spelregels en daarna bepaalt het materiaal de uitkomst.’

Ontdek ambacht: van vachten van vilt tot origineel keramiek, van schilderskunst tot handgeknoopte wandkleden. Bekijk al onze reportages hier.

Bron: vtwonen 12-2020 | Fotografie Ernie Enkelaar | Tekst Bartjan Bouman