Wist jij dit al over Keulse potten?

29 oktober 2021, 13:00

Gemaakt voor rauwe groente

De Keulse pot wordt gemaakt van een klein laagje zoutglazuur en klei die goed tegen hoge temperaturen kan. Door het zoutglazuur is de Keulse pot waterdicht én zorgt het ervoor dat je geen bijsmaak krijgt als je er voedsel in bewaart. Want dat is waarvoor de potten dan ook in de dertiende eeuw al voor gebruikt. Boontjes en koolsoorten werden geconserveerd, waarbij strategisch in laagjes werd gewerkt. Rauwe groente werd afgewisseld met een laagje zout en als afsluiting werd een houten plank gekozen. Inmiddels hebben we de Keulse potten vervangen door voedselopbergers die een stuk praktischer zijn, maar de Keulse potten hebben het toneel nooit verlaten. Nog steeds zijn ze immens populair, maar dan als vaas, als opberger voor kleine prulletjes of gewoon als decoratie item.

Ze komen niet uit Keulen

Anders dan de naam doet vermoeden, komen de potten niet uit Keulen zelf. Het aardewerk van de Keulse pot is wel gemaakt in de buurt van Keulen. Althans, in de buurt.. Het is nu zo’n halfuurtje rijden, maar dat was in de dertiende eeuw – toen alles nog te paard en te voet moest – een behoorlijk eind. Maar niet alleen in Duitsland, ook in Roermond heeft een Keulse pottenfabriek gestaan. Waar de pot dan het woord ‘Keulse’ aan te danken heeft? In Keulen werden ze massaal verhandeld.

Graag gezien in musea

Wanneer je een Keulse pot in huis hebt staan, ben je eigenaar van een potentieel museumstuk. Musea zijn namelijk dol op de Keulse potten. Je vindt ze in het Rotterdamse Boijmans Van Beuningen, en ook in keramiekmusea kun je er vanuit gaan dat je een Keulse pot tegenkomt. Dat zijn dan wel de potten met een bijzonder verhaal, want de ene Keulse pot is de andere niet, legde verzamelaar Ron Tousain uit aan het Algemeen Dagblad. “De potten die je van je oma kent, zien er toch anders uit. Die hebben een gemakzuchtige lik verf die een bloemetje moet voorstellen. Massaproductie. De vraag naar die potten werd groot in 1850, omdat ze handig waren voor het inmaken van groenten en vlees.” De musea zitten dus niet te wachten op de simpele lik verf, maar de potten van vóór 1850 kunnen volle zalen trekken.

Lees ook:
Creëer een persoonlijk interieur met tweedehands vondsten

Een pot vol symboliek

Zie jij dieren op je Keulse pot? Dan hebben die waarschijnlijk een symbolische betekenis, vertellen de kenners in hun gloednieuwe boek. Op de Keulse potten werden steeds dezelfde dieren getekend, die in lang vervlogen tijden stonden voor menselijke ‘deugden en ondeugden’. Zo is de haan bijvoorbeeld het symbool van waakzaamheid, vruchtbaarheid en huwelijkse trouw, en is het hert een verwijzing naar de zoektocht naar kracht en vitaliteit. Voor de oplettende kijker: de dieren worden eigenlijk altijd ‘naar rechts staand’ afgebeeld en kijken soms achterom. Hoe dat komt? Waarschijnlijk gewoon omdat de tekenaar nu eenmaal rechtshandig was, en dan kunnen de oren van de pot in de weg zitten.

… en bloemen

Als jouw Keulse pot niet beschilderd is met dieren, is de kans groot dat je bloemen ziet. Funfact: deze bloemen bestaan negen van de tien keer niet in het echt. Het zijn fantasiebloemen. Dat staat mooi, maar had ook nog een ander voordeel: de lat lag daardoor wat minder hoog voor degene die ‘m tekende. Misschien komt daar die ‘simpele lik verf’ vandaan, waar verzamelaar Ron het over had.

Een geliefd onderzoeksobject

Je gelooft het misschien niet, maar aan de Keulse pot is jarenlang intensief onderzoek besteed. Zo heeft Keramiekstichting Smeele Van der Meulen een handjevol boeken over dit product, waarmee je bijvoorbeeld kunt vaststellen hoe oud je pot is. Weet je meteen of je ‘m naar het museum kan brengen.