Waarom PFAS-vrije pannen een goed idee zijn
PFAS zijn chemische stoffen die je voornamelijk binnenkrijgt via eten en drinken. Als je te veel PFAS binnenkrijgt kan dat schadelijk zijn voor de gezondheid. Koken met PFAS-vrije pannen is dan ook een slimme zet. Ontdek alles wat je moet weten over PFAS-vrije pannen.
Wat zijn PFAS?
De afkorting PFAS staat voor ‘poly- en perfluoralkylstoffen’. Dit is een verzamelnaam voor een groep van duizenden chemische stoffen, waaronder de meer bekende PFOS, PFOA en PTFE (beter bekend als teflon). PFAS worden door de mens gemaakt en komen dan ook niet in de natuur voor. Dankzij de vele handige eigenschappen worden ze in veel producten en productieprocessen gebruikt. PFAS zijn water-, vet- en vuilafstotend en daarom zeer geschikt en geliefd voor regenkleding, impregneermiddelen, bakpapier, voedselverpakkingsmaterialen (zoals pizzadozen) en antiaanbaklagen van pannen. Betekent dit dat alle pannen met een antiaanbaklaag PFAS bevatten? Nee. Er bestaan PFAS- en teflon-vrije pannen met een antiaanbaklaag. Daar lees je verderop in dit artikel meer over.
Wat zijn de gezondheidsrisico’s van PFAS?
Dat PFAS zijn met veel bruikbare eigenschappen is al langer bekend. Dat er aan sommige van deze stoffen ook gezondheidsrisico’s kleven weten we helaas nog niet zo lang. Vooral over PFOA, een stof die onder andere wordt gebruikt in de antiaanbaklaag van pannen, en PFOS, dat voornamelijk wordt gebruikt voor het waterdicht maken van kleding, is veel bekend. Zo weten we dat ze:
- Het immuunsysteem kunnen verzwakken
- De lever kunnen beschadigen
- Kunnen zorgen voor een hoger cholesterolgehalte
- Tijdens de zwangerschap een hoge bloeddruk en complicaties kunnen veroorzaken
- Schadelijk kunnen zijn voor de ontwikkeling van een ongeboren kind
- Mogelijk kankerverwekkend zijn. Er is een verband gevonden tussen langdurige blootstelling aan PFOA en nier- en zaadbalkanker.
Niet iedereen wordt ziek van blootstelling aan PFAS. Of je ziek wordt hangt af van de hoeveelheid PFAS die je binnenkrijgt. Ook word je vaak pas na een lange tijd ziek. Toch is het beter om zo min mogelijk PFAS binnen te krijgen. Je kunt het binnenkrijgen van PFAS niet helemaal voorkomen. Het zit namelijk in heel Nederland in kleine hoeveelheden in de grond, ons drinkwater en in de groenten die wij eten. Door te koken met pannen zonder PFAS kun je je inname wel beperken. PFOS krijg je niet binnen door het dragen van regenkleding of schoenen die met deze stof is behandeld. Dit kan wel tijdens het impregneren, door het inademen van impregneermiddel waar PFOS in is verwerkt.
De stof PFOA is in Europa sinds een aantal jaar verboden. Aan een verbod op andere PFAS wordt momenteel door Nederland en een aantal andere Europese landen gewerkt, zodat iedereen binnenkort kan koken in PFAS- en PFOA-vrije pannen.
Koken in PFAS-vrije pannen doe je op gas of inductie. Elektrisch koken heeft veel voordelen ten opzichte van koken op gas. Benieuwd naar alle voordelen? Ontdek de zeven redenen om over te stappen van gas naar inductie.
Hoe weet je of een pan PFAS bevat?
Het is niet verplicht om op een product te vermelden of er PFAS in zit. Dit maakt het soms lastig om te bepalen of je een pan met of zonder schadelijke stoffen koopt. Over het algemeen geldt: een pan met een antiaanbaklaag, zoals een koekenpan, hapjespan of wok bevat PFAS. Er bestaan wel PFAS-vrije pannen met een antiaanbaklaag. De pannen van het merk GreenPan hebben bijvoorbeeld een PFAS-vrije keramische Thermolon-antiaanbaklaag. Deze laag is gemaakt op basis van natuurlijke materialen zoals zand en diamant.
Pannen met een antiaanbaklaag zonder PFAS
Gelukkig zijn er verschillende alternatieven als je op zoek bent naar koekenpannen zonder PFAS.
- Keramische pannen bijvoorbeeld. Pannen met een keramische laag hebben wel een antiaanbaklaag, maar deze bevat geen schadelijke stoffen. Het nadeel van keramische pannen is dat de antiaanbaklaag minder goed werkt dan bij traditionele aluminiumpannen en dat de antiaanbaklaag zijn anti-kleefeffect sneller verliest. Keramische pannen moet je dus eerder vervangen dan traditionele koekenpannen.
- Een ander alternatief voor een koekenpan of wok zonder PFAS is gietijzer. Gietijzeren pannen hebben geen kunstmatige antiaanbaklaag. Door met een plantaardige olie op een hoge temperatuur te bakken zorg je zelf voor een antiaanbaklaag in een gietijzeren pan. Hoe meer je bakt, hoe beter de beschermlaag. Gietijzeren pannen gaan een leven lang mee, maar vragen wel om meer onderhoud dan andere pannen. Ook zijn ze zwaarder. Koop je een geëmailleerde gietijzeren pan, waar een laag email in zit die de pan tegen roesten en zuren beschermt, dan werkt de natuurlijke antiaanbaklaag minder goed dan bij een niet-geëmailleerde pan. Gietijzeren pannen mag je alleen met de hand afwassen.
- Ook pannen van plaatstaal en roestvrijstalen pannen zijn PFAS-vrije pannen waarin je zelf een natuurlijke antiaanbaklaag creëert door erin te koken. Ze zijn minder zwaar dan gietijzeren pannen en mogen in de vaatwasser. Heb je nog geen vaatwasser, maar wil je er wel één installeren? Hier moet je rekening mee houden bij het aansluiten van de vaatwasser.
Wil je met PFAS-vrije pannen aan de slag in je droomkeuken? Geef de hele keuken een make-over. Ontdek wat een nieuwe keuken kost.
