Houten keukenblad: waar moet je op letten?

Beeld vtwonen 01-2022 | Productie Tanja Saarberg | Styling Marlies Does | Fotografie Bart Brussee | Assistentie Judie Jonker

Robuust, rustiek en warm: hout is en blijft een altijd-goed keuze voor de keuken. Tijdloos ook, want binnen het groeiende aanbod in nieuwe materialen voor aanrechtbladen blijft hout toch een populaire keuze. Niet gek, want wie opzoek is naar een werkblad dat praktisch, tijdloos en veelzijdig is, komt al snel uit bij hout. Waar let je op bij de aanschaf van een houten keukenblad, wat zijn de kosten, wegen de voordelen op tegen de nadelen en welk type hout past bij jouw woonstijl?

29 maart 2022, 20:00

Soorten hardhout voor in de keuken

Eikenhout is geelbruin tot donkerbruin van kleur. Dit hardhout is sterk en vochtbestendig. Niet voor niets werd het in de Gouden Eeuw gebruikt om schepen mee te bouwen en als fundering voor Amsterdamse grachtenpanden. Europees eikenhout kent een mooie, grove nerf.
Beukenhout staat bekend om zijn lichte, ietwat zachtroze gloed. Het is een sterk houtsoort en toch betaalbaar. Mogelijk omdat beuken snel gaat ‘werken’ (kromtrekken, krimpen of uitzetten) bij hoge of lage temperaturen. Bovendien is de houtnerf vrij basic. Kies je voor gestoomd beuken dan gaat het werkblad een stuk langer mee.
Europees essenhout is een gemiddeld geprijsd type hardhout dat je vast en zeker herkent aan de wittige en lichtgele kleur. Na verloop van tijd gaat essen een beetje vergelen onder invloed van (zon)licht.
Kersenhout is een geliefd hout in de meubelmakerij. De fijne nerf, de haast goudachtige glans en roodbruine tint, tillen het interieur naar een hoger niveau. Deze houtsoort is echter zacht van structuur en daarom kwetsbaarder dan bijvoorbeeld eiken. Het is hoe dan ook een vrij kostbare houtsoort en dat komt omdat het momenteel slecht verkrijgbaar is.
Notenhout is van nature donkerbruin van kleur. Deze soort wordt vaak toegepast in meubels. Het is echter een kwetsbaar materiaal en deukgevoelig.
Mahonie is een tropisch hardhout afkomstig uit Centraal-Afrika. Dit type hout wordt veel gebruikt voor muziekinstrumenten. De kenmerkende diepe, roodbruine kleur staat heel stijlvol wanneer verwerkt tot aanrechtblad. In vergelijking met onder andere eiken en essen is mahoniehout wel aanzienlijk gevoeliger voor beschadigingen vanwege zijn zachtere structuur.
Teakhout is een tropische soort hardhout die de reputatie heeft erg sterk te zijn en weinig werking te hebben. Het is een hittebestendig materiaal dat prima tegen een stootje kan.
Padoek is een tropische hardhout uit Centraal- en West-Afrika met een dieprode kleur en valt in duurzaamheidsklasse 1. Deze houtsoort blijft wel 25 jaar of langer mooi. Het is logischerwijs ook een dure houtsoort die niet bij elke houthandel op voorraad is.
Zebrano is te herkennen aan een karakteristiek zebrapatroon. Het is een tropisch hardhout, afkomstig uit West-Afrika en kan vanwege de sterkte en gelijkmatige structuur prima gebruikt worden als werkblad. Zebrano hout is een duurzaam hout: het blijft met gemak 15 jaar goed. Het is echter een zeer kostbare houtsoort en soms lastig verkrijgbaar.

LEES OOK
Dit zijn de meest gebruikte houtsoorten en hun effect

Bamboe of hardhout?

Bamboe is strikt gezien geen hout maar een grassoort. Toch wordt het vaak verkocht als hout, eenvoudigweg omdat er na bewerking een structuur ontstaat die heel erg lijkt op de houtnerf. Net als hardhout is bamboe slijtvast en oersterk. Een grote pré ten opzichte van hardhout is dat het een duurzamer product is. Allereerst omdat het gewas enorm snel groeit. Een bamboestam kan na vier tot vijf jaar worden geoogst, daarom ligt de opbrengst een stuk hoger dan bij hout en door de snelle groei en oogst leidt dit niet tot ontbossing. Bamboe filtert bovendien CO2 uit de lucht en geeft 35% meer zuurstof af dan hardhout. Bij de verwerking van bamboe is er minder verlies dan bij boomstammen het geval is.

beeld vtwonen Beeld WVOJH 2019 | styling Eva van de Ven, fotografie Barbara Kieboom — Beeld WVOJH 2019 | styling Eva van de Ven, fotografie Barbara Kieboom

Wat is het verschil tussen massief hout, fineer en houtlook?

Een massief houten aanrechtblad bestaat uitsluitend uit hout. Er is geen andere grondstof aan te pas gekomen, afgezien van de bewerking van het hout met bijvoorbeeld lak of olie. Bij fineer hebben we te maken met een plaat (van kleine samengeperste houtvezels, ofwel mdf) waarop een dun laagje hout is aangebracht. Hoewel fineer soms niet van echt hout te onderscheiden is, blijft het werkblad minder lang mooi. Dat komt omdat het fineerlaagje slechts enkele millimeters dik is en dus makkelijk beschadigd. Vervolgens is het niet te herstellen, zoals bij massief hout wel het geval is.

Het goedkoopste ben je uit met een houtlook blad. Oftewel een aanrecht van kunststof. Dit is goedkoper dan fineer en zeker goedkoper dan massief hout. Een aantrekkelijk alternatief: houtlook is krasbestendig, onderhoudsvriendelijk en in tal van kleuren verkrijgbaar. Houtlook is niets anders dan een blad met een toplaag met een print van hout. Alhoewel het lijkt op het echte werk, zal het de meesten niet ontgaan dat het een namaak betreft.

Dikte houten werkblad

Gemiddeld is een werkblad van hout tussen de 2,5 en 6 centimeter dik. Het is van belang de dikte aan te passen op de lengte van het blad. Met andere woorden: hoe langer het werkblad des te dikker het blad dient te zijn om doorhangen en breken te voorkomen. Ook spelen het aantal uitsparingen een rol. Veel uitsparingen maken een blad kwetsbaar en vereisen dus ook een dikker houten blad. Laat je hierover goed informeren door de leverancier.

Keurmerken voor hout

Toch liever een traditioneel, hardhouten aanrecht? Check dan vooraf even of het hout uit een duurzaam beheerd bos komt, dit herken je aan de FSC of PEFC keurmerken. Het is natuurlijk ook beter voor het milieu als je Europees hardhout in huis haalt, in plaats van tropisch hardhout, gelet op de afstand die het product moet afleggen via scheepvaart. De meest duurzame keuze is nog altijd gerecycled of tweedehands hout. Lees meer over hoe je verantwoord hout kunt kiezen.

In de lak of in de olie?

Terug naar het echte werk: hout! Hoe behandel je dat eigenlijk? Dit materiaal vraagt nu eenmaal om net wat meer zorg dan een aanrecht van bijvoorbeeld natuursteen of kunststof. Afhankelijk van het soort, is hout in beweging. Het is een natuurproduct dat na verloop van tijd gaat ‘werken’. Krimpen, uitzetten, krommen. Dat houten werkblad van jou leeft een heel eigen leven!

De meeste hardhouten bladen behandel je het beste met olie of lak. Beide methodes hebben hun voors en tegens. Door te lakken sluit je het houten aanrecht helemaal af voor vocht. Mits je niet alleen de bovenkant lakt: ook de onderkant en zijkanten moeten een lik krijgen. Vergeet niet voor elke laklaag licht op te schuren en het stof te verwijderen. Het doel is strak in de lak. Geen half werk!

Lak is verkrijgbaar in matte, zijdeglans en hoogglans uitvoering. Een nadeel van lakken is dat na een fikse beschadiging aan het werkblad de oude laklaag eerste helemaal verwijderd dient te worden voordat je een nieuwe laklaag aan te brengen. Dat is meteen het grote voordeel van olie, want dat is plaatselijk bij te werken. Bij olie als beschermlaag gaat het erom dat het hout volgezogen is met olie waardoor het geen vocht en vet meer op kan nemen. Houd er rekening mee dat een houten blad minstens een keer per jaar opnieuw in de olie moet worden gezet.

beeld vtwonen Beeld 2016-12 | styling Leonie Mooren, Liza Wassenaar, fotografie Rolinda Windhorst — Beeld 2016-12 | styling Leonie Mooren, Liza Wassenaar, fotografie Rolinda Windhorst

Help, een vlek!

In een huis wordt geleefd en ik een keuken wordt, als het goed is, zo nu en dan gekookt. Althans, dat was waarschijnlijk wat je voor ogen had toen je de keuken uitzocht. Natuurlijk probeer je te voorkomen dat jouw nieuwe houten aanrecht besmeurd raakt met etensresten, kringen en houd je het zoveel mogelijk droog; toch zal er op een dag eens een lepel pastasaus of glas rode wijn overheen gaan. Dat is even slikken, maar geen nood.

Hoe je jouw houten aanrecht schoonmaakt? Als je het hout zoals hierboven beschreven vóór eerste gebruik hebt bewerkt met olie of lak, dan zal het blad vuil niet snel opnemen. Blijft er toch een vlek achter, dan kun je daar het beste wat citroensap overheen sprenkelen en er dan zout op strooien. Laat dit een kwartiertje zijn werk doen. Als het goed is kun je de vlek nu zonder al te veel moeite verwijderen met een doek.

Echte vetvlekken dep je op met keukenpapier met wat azijn. Heel hardnekkige vlekken schuur je wat op. Zet het geschuurde stukje hout vervolgens meteen weer in de olie.

Hittestress

Kan hout tegen hitte? Daar kunnen we kort en bondig over zijn: Nee, hout is niet hittebestendig. Een heel hete pan of ovenschaal kan lelijke brand- en schroeiplekken achterlaten op het houten keukenblad. Zonde. Vermijd dit door het hout te beschermen met knappe pannenonderzetters.

Voordelen en nadelen van een houten werkblad

De natuurlijke uitstraling van hout blijft prachtig. Desalniettemin heeft een werkblad van hout zijn uitdagingen. Een opsomming van de voor- en nadelen van een houten aanrecht.

Plussen

Natuurproduct met warme, authentieke uitstraling
Duurzaam
Verantwoord met behulp van keurmerken
Veel verschillende soorten en bewerkingen

Minnen

Terugkerend onderhoud
Niet hittebestendig
Vocht zo snel mogelijk opnemen met doek
Sommige houtsoorten zijn kwetsbaar voor krassen en deuken

Hout keukenblad in een witte keuken

Een houten keukenblad is een natuurlijk element dat zowel koele als warme tinten complimenteert. Met andere woorden: een aanrecht van hout zal nooit misstaan. Combineer je hout met een witte keuken dan weet je in ieder geval zeker dat het wit niet steriel of kil overkomt. Het hout geeft namelijk warmte en karakter. Precies wat je wil voor de keuken; het hart van je huis.

Hout aanrecht bij een zwarte en grijze keuken

Een houten blad bij een zwarte keuken brengt balans. Het hout als werkblad oogt vriendelijk, huiselijk en rustiek waar het zwart van de frontjes met name eigentijds en mysterieus is. Hetzelfde gaat op voor de grijze keuken met een houten werkblad. Grijs kan zakelijk en kil aandoen maar wanneer gecombineerd met een houten aanrecht behoudt het een natuurlijke, karakteristieke sfeer.

beeld vtwonen Beeld vtwonen 11-2021 | Styling Kim van Rossenberg | Fotografie Sjoerd Eickmans | Assistentie Sanne van der Beek en Meike Linthorst — Beeld vtwonen 11-2021 | Styling Kim van Rossenberg | Fotografie Sjoerd Eickmans | Assistentie Sanne van der Beek en Meike Linthorst

Materialen mixen met hout

Denk je na over de perfecte wasbak voor in het houten werkblad? Dat hangt vooral af van het type hout dat je kiest. Een parelwitte zink komt wonderschoon uit in een blad van diep roodbruin Mahonie hout. En het zebra-patroon van Zebranohout combineert perfect met een wasbak van roestvrijstaal. Lichte houtsoorten zoals beuken en essen gaan weer mooi samen met zwart.

Wees niet bang om hout onder één dak te brengen met verschillende materialen. Hout doet het goed naast rvs, marmer, metalics als goud en brons, met natuursteen en kunststof. Wees echter voorzichtig met teveel verschillend hout. Elk soort hout heeft een andere nervenstructuur en tint. Teveel hiervan bij elkaar kan al snel onrustig worden. Voor een harmonieus geheel breng je maximaal drie soorten hout samen in één ruimte. Let er daarbij goed op dat de onderliggende tinten elkaar aanvullen. Toch de plank mis geslagen? Overweeg het hout een lik (witte) verf te geven: de houtnerf blijft zichtbaar, terwijl de kleur wordt gedempt. Precies wat je nodig had.

Houten aanrecht in iedere woonstijl

Of je nu een klassiek, landelijk of Scandinavisch interieur hebt of een eclectische mix van alles: een werkblad van hout siert jouw keuken ongetwijfeld ook. Heb jij een industriële keuken thuis? Een massief houten werkblad zal een leuk effect hebben op de stalen en stenen elementen en heeft een authentiek karakter; net zoals de rest van de keuken.

IKEA of bouwmarkt

Het is en blijft een plaatje, zo’n met hout belegde keuken. Een stukje schoonheid rechtstreeks uit de natuur. Hoewel… Bij IKEA verkopen ze werkbladen met dik houtfineer. De toplaag van eiken is zelfs zo dik dat hij geschuurd en afgewerkt kan worden. Bijna niet van echt te onderscheiden. Bij IKEA bieden ze bovendien ook maatwerk aan. Laat de uitsparing voor de wasbak en kookplaat op maat zagen door deskundigen zodat de kraan, het zeeppompje, de zink en het fornuis zijn verzonken in het houten vlak.

Gaat jouw voorkeur uit naar massief hout? In de bouwmarkt vind je een veelvoud aan hardhouten werkbladen. Ook deze zijn op maat te laten maken. Neem bijvoorbeeld dit massief houten aanrecht van geolied eiken.

beeld vtwonen Beeld WVOJH 2019 styling Fietje Bruijn, fotografie Barbara Kieboom — Beeld WVOJH 2019 styling Fietje Bruijn, fotografie Barbara Kieboom

Kosten van een houten keukenblad

Benieuwd wat dat mag kosten, zo’n aanrecht van hout? Dat is in de eerste plaats afhankelijk van de maten. Wil jij een dik aanrechtblad dan betaal je meer per vierkante meter dan bij een dunnere variant. Ook het soort hout maakt uit voor het prijskaartje. Kostbare houtsoorten zijn kersen, padoek en zebrano.

De gemiddelde prijs voor een houten keukenblad is 400 euro per meter, bij zestig centimeter diep en 4 centimeter dik. Het goede nieuws is: dat is goedkoper dan een werkblad van graniet, composiet of granito aanrecht. Onthoud wel dat hout dient te worden onderhouden en eerder gaat werken onder invloed van (zon)licht, vocht en hitte dan dat steensoorten en composiet. Hout is minder duurzaam dan deze materialen maar gaat in de regel veel langer mee dan gelamineerde werkbladen.

DIY met houten werkblad

Zelf aan de slag? Stroop die mauwen dan maar op. Een voordeel van hout is dat de meeste Europese soorten goed handmatig te bewerken zijn. Dat kan je bij natuursteen en kunststof wel vergeten natuurlijk. Het meest milieuvriendelijke is pre-loved hout een tweede leven geven. Daar doe je je portemonnee meteen ook een plezier mee. Een middagje neuzen op marktplaats levert ongetwijfeld een mooi exemplaar op voor een prikkie.

LEES OOK
Praktische klustips voor beginners en gevorderden

Begin met de boel opmeten. Hoe lang en hoe diep wil je het keukenblad? Waar moeten de uitsparingen voor de gootsteen, kraan en kookplaat zich bevinden? Hou er rekening mee dat wanden niet altijd recht zijn. Teken dit af op het aanrechtblad voordat je deze met een decoupeerzaag op maat zaagt. Voor het infrezen van een fornuis in het houten keukenblad heb je ten minste een boormachine en decoupeerzaag nodig. Deze gereedschappen zijn te huur bij de bouwmarkt. Volg dit handige stappenplan om zelf het houten keukenblad op maat te maken.

De volgende stap is het tweedehands houten keukenblad herstellen. Zijn er beschadigingen? Geen zorgen; massief hout laat zich eindeloos herstellen. Schuur het opnieuw op en verwijder eventuele lak. Daarna zet je het opnieuw in de olie of strak in de lak. Wanneer het keukenblad op zijn plek ligt werk je de randen af met kit. Kies in de keuken voor siliconenkit. Dit is goed bestand tegen vocht en schimmel.

Make-over houten keukenblad

Uitgekeken op het hout? In een handomdraai tover je het houten keukenblad om. Hoe? Door het een betonlook te geven met betonlookverf. Een heel ander gevoel! Hout biedt van nature warmte en karakter waar beton juist stoer en industrieel oogt. Ben je op dreef? Wrap je keuken voor een complete make-over.

Hou jij van hout en lijkt een keukenblad in kersen, teak of eiken je het einde? Wij begrijpen je. Een houten aanrecht is even smaakvol als handig. Mits je het niet erg vindt wat meer tijd te besteden aan onderhoud. Shop hier alvast stijlvolle items om het werkblad van hout mee af te stylen.